2023.2.5

SVĚT LITERATURY 2023 (XXXIII) 68

Skalní hrady mezi geologií, zábavou a kontemplací

ROCK CASTLES BETWEEN GEOLOGY, AMUSEMENT AND CONTEMPLATION

Michal Vokurka

 

 FULL TEXT   

 ABSTRACT (en)

The paper focuses on two so-called rock castles (Sloup and Jestřebí in northern Bohemia) and their presentation in the early modern topographies written by Mauritius Vogt. While today they are both perceived as former castles, for Vogt, only Jestřebí was an abandoned castle, while Sloup was mainly a hermitage. The relationship between both places leans on their bizarre appearance and connection to the underground. They both were rocks upon a lowland described as saxum vivum. Vogt’s view is contextualized by Athanasius Kircher’s Mundus subterraneus and other works on the underground.

 KEYWORDS (en)

Rock castles — baroque — subterranean — landscape — Mauritius Vogt

 KLÍČOVÁ SLOVA (cs)

Skalní hrady — baroko — podzemí — krajina — Mauritius Vogt

 DOI

https://doi.org/10.14712/23366729.2023.2.5

 REFERENCES

Adamovič, Jiří — Kaňková, Helena. „Skalní řícení na hradě Jestřebí a jeho příčiny“. Bezděz, 19, 2010, s. 137–162.

Balbinus, Bohuslaus. Miscellanea Historica Regni Bohemiae Quibus Natura Bohemicae Telluris (Miscellaneorum Historicorum Bohemiae Decadis I. Liber I.). Pragae: Typis Georgii Czernoch, 1679.

Brown, Edward. An Account of Several Travels through a Great Part of Germany in Four Journeys. London: Printed for Benj. Tooke, 1677.

Drchalová-Langrová, Vlasta. Městská vyšší dívčí škola v Praze: O jejím vzniku a vývoji. Praha: Pražská městská tiskárna, 1938.

Fischer von Erlach, Johann Bernhard. Entwurff Einer Historischen Architectur: in Abbildung unterschiedener berühmten Gebäude des Alterthums und fremder Völcker; umb aus den Geschicht-büchern, Gedächtnüß-münzen, Ruinen, und eingeholten wahrhafften Abrißen, vor Augen zu stellen. Leipzig: auf eigene Unkosten, 1725.

Gabriel, František — Smetana, Jan. „Skalní hrady a jejich vztah k české hradní architektuře“. Archaeologia historica, 11, 1986, s. 143–152.

Gaži, Martin — Hansová, Jarmila. Svatyně za hradbami měst: Křížová hora u Českého Krumlova v jihočeských a středoevropských souvislostech. České Budějovice: Národní památkový ústav, 2012.

Greiselius, Johannes Georgius. „Metallifodinarum plaecipuarum Bohemiae perlustratio“. Miscellanea Curiosa Medico-Physica Academiae Naturae Curiosorum, 2, 1671, s. 140–153.

Hahn, Peter-Michael. „Das Residenzschloß der frühen Neuzeit. Dynastisches Monument und Instrument fürstlicher Herrschaft“. In Das Gehäuse der Macht. Der Raum der Herrschaft im interkulturellen Vergleich — Antike, Mittelalter, Frühe Neuzeit. Ed. Werner Paravicini. Kiel: Residenzen-Kommission der Akademie der Wissenschaften in Göttingen, 2005, s. 56–75.

Hecht, Michael. „Das Adels-Haus in der Frühen Neuzeit: Genealogisches Konzept, erwandtschaftliche Ordnung, architektonische Gestalt“. Zeitschrift für Kulturwissenschaften, 11, 2017, č. 1, s. 29–48.

Hills, Helen. „The Baroque: Beads in a Rosary or Folds in Time“. Fabrications. The Journal of the Society of Architectural Historians, 17, 2007, č. 2, s. 48–71.

Hills, Helen. „The Baroque: The Grit in the Oyster of Art History“. In Rethinking the Baroque. Ed. Helen Hills. Aldershot: Routledge, 2011, s. 11–38.

Horsch, Nadja. „Lustige Wildnis: Echte und höfische Einsiedeleien“. In Repräsentation und Rückzug: Die Eremitage von Schloss Favorite Rastatt. Ed. Nadja Horsch. Petersburg: Imhof Verlag, 2018, s. 9–31.

Keller, Katrin — Catalano, Alessandro (eds.). Die Diarien und Tagzettel des Kardinals Ernst Adalbert von Harrach (1598–1667), Band 1–7. Wien: Böhlau Verlag, 2010.

Kircher, Athanasius. Mundus Subterraneus. Amsterodami: Apud Joannem Janssonium et Elizeum Weyerstraten, 1664.

Kircher, Athanasius. Turris Babel sive Archontologia. Amstelodami: Ex Officina Janssonio-Waesbergiana, 1679.

Kraus, Ivo — Semotanová, Eva — Kukal, Zdeněk — Štrbáňová, Soňa — Bečvářová, Martina — Bečvář, Jindřich. Věda v českých zemích: Dějiny fyziky, geografie, geologie, chemie a matematiky. Praha: České vysoké učení technické, 2019.

Langhans, Gottfried. Das im Königreich Böhmen und dessen Königgrätzer Creyse gelegene verwunderswürdige Adersbachische Stein-Gebirge, in einer kurtzen Beschreibung desselben und einem Kupfer-Blatte. Allen Liebhabern der Begebenheiten in der Natur, Ingleichen allen Reisenden zur Nachricht, und Vergnügen. Breslau: In Johann Jacob Korns Buchhandlung, 1739.

Langrová, Vlasta. Mauritius Vogt a jeho dílo „Bohemia et Moravia Subterranea“. Praha: Přírodovědecká fakulta Karlovy University, 1935.

Laudan, Rachel. From Mineralogy to Geology: The Foundations of Science, 1650–1830. Chicago: Chicago University Press, 1987.

Mattes, Johannes. „Höhlendunkel und Wissbegierde — Eine Kulturgeschichte der Höhlenforschung in Europa von der Antike bis zur Romantik“. Die Höhle, 63, 2012, s. 63–81.

Palladino, Irmgard — Bidovec, Maria. Johann Weichard von Valvasor (1641–1693): Ein Protagonist der Wissenschaftsrevolution der Frühen Neuzeit. Leben Werk und Nachlass, Wien — Köln — Weimar: Böhlau Verlag, 2008.

Panáček, Jaroslav. Skalní hrad a poustevna Sloup. Nymburk: Vega-L, 2014.

Panáček, Jaroslav. „Neznámá vyobrazení hradu Jestřebí“. Castellologica bohemica, 15, 2015, s. 120–129.

Parcel, William C. „Signs and Symbols in Kircher’s Mundus Subterraneus“. In The Revolution in Geology from the Renaissance to the Enlightenment. Geological Society of America Memoir 203. Ed. Gary D. Rosenberg. Boulder: The Geological Society of America, 2009, s. 51–62.

Peša, Vladimír — Jenč, Petr — Havel, Štěpán — Novák, Vojtěch. „K počátkům hradu Jestřebí u České Lípy“. Archeologie ve středních Čechách, 19, 2015, č. 1, s. 357–365.

Plumpe, Joseph Conrad. „Vivum saxum, vivi lapides: The Concept of ,Living Stone‘ in Classical and Christian Antiquity“. Traditio, 1, 1943, s. 1–14.

Preiss, Pavel. František Antonín Špork a barokní kultura v Čechách. Praha — Litomyšl: Paseka, 2003.

Rubin, Jonathan. „The Use of ‚Jericho Tyrus‘ in Theriac. A Case Study in the History of the Exchanges of Medical Knowledge between Western Europe and the Realm of Islam in the Middle Ages“. Medium Aevum, 83, 2014, č. 2, s. 234–253.

Schnabel, Johann Gottfried. Wunderliche Fata einiger See-Fahrer, absonderlich Alberti Julii, eines gebohrnen Sachsens. Nordhausen: Bey Joh. Heinrich Groß, 1731.

Siegmund, Andrea. Die romantische Ruine im Landschaftsgarten. Ein Beitrag zum Verhältnis der Romantik zu Barock und Klassik. Würzburg: Königshausen & Neumann, 2002.

Šimůnek, Robert. Obraz šlechtického panství v Čechách 1500–1750. Praha: Nakladatelství Lidové noviny, 2018.

Šimůnek, Robert. „Svědectví ‚starých obrazů‘: kulturní krajina ideální a reálná“. Theatrum historiae, 32, 2023, s. 49–69.

Todtenfeld, Johann Ferdinand Hertodt von. Tartaro-Mastix Moraviae. Viennae: Typis Susannae Rickesin Viduae, 1669.

Trinks, Stefan. „Saxum vivum and lapides viventes: Animated Stone in Medieval Book Illumination“. In Canones: The Art of Harmony. The Canon Tables of the Four Gospels. Eds. Bruno Reudenbach, Hanna Wimmer. Berlin — Boston: De Gruyter, 2020, s. 193–208.

Vogt, Mauritius. Das jetzt-lebende Königreich Böhmen in einer historisch- und geographischen Beschreibung. Frankfurt — Leipzig: Bey Johann Ziegern, 1712.

Vojtíšková, Marie. „Poustevnictví v českém baroku“. Z Českého ráje a Podkrkonoší, 8, 1995, s. 130–151.

Warnke, Martin. Politische Landschaft: Zur Kunstgeschichte der Natur. München — Wien: Carl Hanser Verlag, 1992.

Wolf, Jiří. „Démoničtí skřítci v rukopise P. Mauritia Vogta O. Cist. ‚Bohemia et Moravia subterranea‘“. In Trpaslík v evropské kultuře. Ed. Martin Veselý. Ústí nad Labem: Filozofická fakulta Univerzity Jana Evangelisty Purkyně, 2005, s. 53–59.

Úvod > 2023.2.5